Wat is groepsdynamica?
Groepsdynamica gaat over de processen die zich in een groep kunnen afspelen en hoe je die processen kunt beïnvloeden. Jij als leerkracht beïnvloedt de processen en daarmee de vorming van een goede groepssfeer
Met verschillende modellen kun je groepsprocessen beschrijven. Hieronder staat het basismodel van Tuckman, wat bestaat uit vijf fases, met bij iedere fases tips voor in de klas.
1. Forming - De leerlingen in de groep nemen een afwachtende, verkennende houding aan. In deze fase komt de klas voor het eerst weer bij elkaar.
Sta op de eerste dag bij de deur en begroet iedereen
Maak jouw voornemen voor het jaar duidelijk
Laat leerlingen opschrijven hoe zij een leuke klas voor zich zien
Doe spelletjes om elkaar beter te leren kennen
2. Storming - Er worden posities ingenomen in de klas, wat kan zorgen voor discussies.
Geef positieve feedback bij goed gedrag
spreek leerlingen aan op omgangsnormen die in de forming-fase zijn bedacht
3. Norming - Regels worden vastgesteld binnen de groep, hoe gaan we om met elkaar?
Blijf letten op een respectvolle omgang met elkaar
Noem leerlingen bij hun naam en laat je interesse merken
Laat de klas gezamenlijk besluiten nemen
Benadruk de overeenkomsten in plaats van de verschillen in de klas
4. Performing - Er ontstaat een gemeenschappelijk doel. leerlingen zijn in deze fase productief bij een positieve groepsvorming. Deze fase wordt mogelijk niet bereikt wanneer de groep niet (goed) is begeleid.
Blijf goed observeren
Speel in op wat er gebeurt op groepsniveau
5. Adjourning - Het proces wordt afgesloten, de groep valt weer uiteen.
Bij een goede groepsvorming kan het uiteen vallen lastig zijn, zorg voor een goede afsluiting
Koppeling aan de praktijk en preventief handelen
Situatie: Tijdens het spelen roept de leerkracht één voor één de leerlingen bij haar voor het afnemen van een sociogram. Met wie speel je graag en wie niet? Met wie werk je graag en wie niet? Alle leerlingen geven hier antwoord op. Nadat alle leerlingen antwoord hebben gegeven op de vragen, bekijken we de antwoorden. Tot onze grote verbazing zijn er een aantal kinderen die geen één keer zijn gekozen, zowel positief als negatief niet. Ook andere leerlingen vallen op die veel negatief zijn gekozen.
De vraag komt naar boven, hoe je er voor kan zorgen dat wel elke leerling gezien wordt om zo het groepsproces te verbeteren.
Horeweg (2014) beschrijft dat een 'goede groep' veel gedragsproblemen kan voorkomen. Maar hoe kun je jouw groep veranderen in een positieve en goed werkende groep? Hierna staan een aantal punten genoemd die het groepsproces positief kunnen beïnvloeden.
- Laat zelf het goede voorbeeldgedrag zien en toon respect naar de leerlingen
- Praat over wat goed is in de klas en doe dit voor
- Werk veel aan groepsopdrachten
- Maak samen met je klas de groepsregels
- Bespreek elke dag even de dag en benoem positieve dingen
- Maak de leerlingen verantwoordelijk voor hun groep
- Zorg dat de kinderen meer over elkaar te weten komen
Koppeling passend onderwijs
Bruis (2018) Beschrijft dat passend onderwijs erg van invloed is op de groepsvorming. Om een succes te maken van passend onderwijs is het voorwaardelijk dat er inclusief onderwijs geboden wordt. Er moet gekozen worden voor het sociale model die uitgaat van gelijke behandeling en gelijkwaardigheid.
De school past zich aan de leerling en zijn mogelijkheden aan. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot het loslaten van eindtermen, omdat deze niet te behalen zijn. Deze leerling volgt dan volledig een eigen traject. Maar als een kind wel in dezelfde omgeving is maar niet echt mee doet met de groep, dan heeft dit natuurlijk effect op de groep.
Om deze reden is het vooral nu binnen het passend onderwijs van belang dat er een goede groepsvorming plaatsvindt. Dit gebeurt direct vanaf de start van het schooljaar, zodat je een goede basis kunt leggen en vanuit hier verder kunt bouwen.
Rol van de leerkracht
In dit artikel zijn al verschillende punten naar voren gekomen die voor een leerkracht belangrijk zijn als het gaat om de groepsvorming. Ik ben van mening dat je als leerkracht de leider bent en er voor moet zorgen dat dit groepsproces in goede banen verloopt, vooral tijdens de eerste weken van het schooljaar. Het is belangrijk dat leerlingen elkaar leren kennen en weten hoe ze met elkaar om moeten gaan. Jij laat als leerkracht het voorbeeldgedrag zien, zodat leerlingen kunnen leren hoe je met elkaar omgaat en wat belangrijk is om een goede groep te vormen.
Maak jouw eigen website met JouwWeb